فهم معماری به منزلۀ یک رشتۀ دانشگاهی مقتضیات و امکان ها، فرض ها و پرسش ها

آموزش دانشگاهی نوعی از آموزش است که در دورۀ جدید به حوزۀ معماری وارد شده است، این نوع آموزش فرض ها و مقتضیات خود را به طور ضمنی بر معماری حمل می کند. یکی از فرض های اساسی آموزش دانشگاهی معماری فهم «معماری به منزلۀ یک رشته یا دیسیپلین دانشگاهی» است. ساخت گشایی از این فرض اساسی برای فهم موقعیت امروزین معماری بسیار مهم است. مطالعۀ تاریخی مفهوم دیسیپلین نشان می دهد که این مفهوم، ضمن حمل معنای انضباط و قدرت، متضمن مفاهیم متنوعی چون شاخه های دانش، طایفه ها، یا قبیله های دانشوران و متخصصان، و برنامه یا چارچوب نظام آموزشی نیز هست. درواقع دیسیپلین مفهومی است با معانی متعدد تاریخی که لایه لایه بر هم نشسته اند، که با اطلاق مفهوم دیسیپلین به معماری، مجموعۀ این معانی و پیش فرض ها و مقتضیات آن ها به طور ضمنی به حوزۀ معماری وارد می شود، و معماری را مخاطب پرسش هایی قرار می دهد که موجب انکشاف آن در سویه هایی خاص می شود و هم زمان برخی وجوه معماری را فرومی بندد. از جملۀ این انکشاف های خاص می توان به این وضعیت های آشنا در حوزۀ معماری اشاره کرد: تفکیک و پاره پاره شدن وجوه مختلف معماری، فهم معماری به منزلۀ دانش صرف، طرد وجه حرفه ای معماری، جهت گیری های دائماً متغیر رشتۀ معماری، و تعارضات مداوم در باب مرزهای رشته، و درون و بیرون معماری. بازخوانی معانی تاریخی دیسیپلین این فرض ها و پرسش ها و تأثیرات آن ها در حوزه معماری را آشکار می کند. تا کنون در پیوند معماری و دیسیپلین، معماری متأثر از قدرت و نظام دیسیپلین بوده است. اما در عین حال دیسیپلین امکان هایی نیز برای انکشاف های دیگر دارد، که شاید در پیوند زایندۀ معماری و دیسیپلین آشکار شود و در استعاره ای دیگر با خواندن دیسیپلین به منزلۀ معماری.